Il termine όλον negli scritti giovanili di Platone

Il termine όλον negli scritti giovanili di Platone

Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :
Ακαδημία Αθηνών   

Αποθετήριο :
Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας (ΚΕΕΦ)   

δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
χρησιμοποιήστε
το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης :
CC BY-NC-SA 4.0

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή
CC_BY_NC_SA



Il termine όλον negli scritti giovanili di Platone

Aronadio , Francesco

Η ανάλυση του όρου όλον, στους νεανικούς διάλογους του Πλάτωνος είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτική: παρά το γεγονός ότι ο όρος αυτός δεν προσέλαβε στα προαναφερθέντα έργα αμιγώς τεχνική βαρύτητα, εντούτοις οι ιδιαίτεροι σημειολογικοί συνδυασμοί, με τους οποίους ο Πλάτων εμπλουτίζει τη χρήση του όρου, συνηγορούν ώστε να σηματοδοτήσουν -υπό το πρίσμα συγκεκριμένων όψεων - θεωρητικά ζητήματα που υποβόσκουν κατά τη διεργασία της έννοιας του είδους. Επί τη βάσει αυτής της προσέγγισης διεξάγεται η αρχική διερεύνηση και εκτίμηση των περιπτώσεων του όλον (ως επιθέτου, επιρρήματος και ουσιαστικοποιημένου επιθέτου) στα πλατωνικά έργα τα οποία εξετάζουμε (Απολογία, Κρίτων, Ιππίας Ελάσσων, Ευθύφρων, Λύσις, Χαρμίδης, Λάχης, Ιππίας Μείζων, Ίων, Μενέξενος, Πρωταγόρας, Γοργίας, Μένων, Ευθύδημος).Ακολουθεί μία ανάλογη λεπτομερής περιγραφή των χρήσεων του όρου στα λογοτεχνικά και στα φιλοσοφικά κείμενα προ του Πλάτωνος. Ο σκοπός αυτού του δευτέρου μέρους είναι η ακριβής σκιαγράφηση του σημειολογικού πεδίου του όλου, κληροδότημα του Πλάτωνος, αναφορικώς προς το οποίο και μόνο προκύπτει η δυνατότης να περισυλλέξουμε πιθανές ιδιαιτερότητες της χρήσεως του όρου από τον ίδιο τον φιλόσοφο: εξ αυτού αναδύεται ότι, στο πλαίσιο μιας σταδιακής επικράτησης της ουσιαστικοποιημένης χρήσεως, ο όρος, ήδη πριν από τον Πλάτωνα, είχε σταδιακά αποκτήσει μία έντονη θεωρητική χροιά. Απόδειξις αυτού θεωρείται η χρήσις του όρου στην κοσμολογία και, γενικότερα, οι περιγραφές κατά τις όποιες δηλώνει ως επίθετο, ως επί το πλείστον, μια αφηρημένη έννοια της ολότητος, που όμως χαρακτηρίζεται από μία (προβληματική) σχέση ως προς τα μέρη. Απ΄ τα πορίσματα αυτά επιστρέφουμε, κατά το τρίτο μέρος, στις πλατωνικές περιγραφές, με την πρόθεση να φέρουμε στο φως την καινοτομία της χρήσεως και το νέο εννοιολογικό εύρος το οποίο προσδόθηκε στον όρο. Κατά τη χρήση του όλου εκ μέρους του Πλάτωνος, όχι μόνον είναι ιδιαίτερη η συχνότης των μορφών του ουσιαστικοποιημένου τύπου (πράγμα που μαρτυρεί μία συνέπεια κατά την εννοιολογική εξέλιξη του όρου) ή την υιοθέτηση μιας μεθοδολογικής αξιολόγησης (συνδεδεμένης με το γεγονός ότι ο όρος χρησιμοποιείται συχνά αναφορικώς προς το αντικείμενο ενός ορισμού), αλλά είναι κατ' εξοχήν ενδιαφέροντα - και φιλοσοφικώς αποκαλυπτικά - τα χαρακτηριστικά που ο Πλάτων προσδίδει στη νέα έννοια του όλον, την οποία τώρα σκιαγραφεί: ελήφθησαν προς εξέτασιν, αρχικώς, τα χαρακτηριστικά της ενότητος και της ταυτότητος· κατά δεύτερον λόγο η σχέση όλον/μέρη, που εμφανίζεται καθαρά ως σχέση γεναρχική κατά την οποία το όλον ενδύεται έναν ρόλο λογικώς και οντολογικώς πρωταρχικό· τέλος, η συντακτική αξία, στοιχείο μεγίστης καινοτομίας, συμφώνως προς το οποίο το όλον εμφανίζεται ως ου ένεκα, εκείνο στη θέα του οποίου τα μέρη ευσταθούν και, ταυτοχρόνως, ως μήτρα των κοινών χαρακτηριστικών των μερών, αποκλείοντας από μόνο του την ετερότητα, την ανομοιότητα, τουτέστιν το πολλαπλούν. Ακολουθεί μια ανάλυση πλέον προσεγγιστική μερικών πλατωνικών τόπων, πού σκοπόν έχει να καταδείξει τινά τρόπω χρησιμοποιείται ο όρος από περιπτώσεως εις περίπτωσιν με διαφορετικά συμφραζόμενα και αναφορικώς προς διαφορετικά ζητήματα· αυτό όμως πάντοτε συμβαίνει με σκοπό να ερμηνεύσει ότι ένα δεδομένο πράγμα θεωρείται, σ' εκείνο το σημείο, ως μια ενότητα σύνθετη, μία οντότητα οργανωμένη: αυτό παραπέμπει στην έννοια του όλου, στην αξία της λειτουργικής ενότητος και, δι' αυτής, σε μια στενή συνάφεια προς την έννοια του είδους.

Επετηρίδα


2009


Πλατωνική Φιλοσοφία
Ιστορία της Φιλοσοφίας
Όλον
Πλάτων



Κείμενο/PDF

Ιταλική γλώσσα
Ελληνική γλώσσα




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των φορέων περιεχομένου.