δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης : CC BY-NC-SA 4.0 Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή
Αρετή im Denken der Vorsokratiker. Ein Beitrag zum «Lexikon der Vorsokratiker»
Beeretz , Franz Leo
Σκοπός της μελέτης είναι να φανή το περιεχόμενο και η σημασία του όρου αρετή στη σκέψη των Προσωκρατικών. Η αρχαιότερη χρήση του μας είναι γνωστή από τον Ξενοφάνη 1,20 με τη σημασία της ηθικής αξίας ή και της ίδιας της ηθικότητας. Με την ίδια περίπου σημασία ενδέχεται να είχε χρησιμοποιηθή και από τον Αναξαγόρα, μαρτ. 1. Στον Ίωνα το Χίο 20 ο όρος μαρτυρείται με την οντική σημασία της πληρότητας, ενώ στους Πυθαγόρειους με τη σημασία της ηθικής ιδιότητας. Τέλος στο Δημόκριτο, που τα σωζόμενα αποσπάσματά του προσφέρουν τις πιο πολλές και τις πιο ποικίλες χρήσεις, βρίσκομε τις σημασίες του ηθικά ορθού 181, της δύναμης για πραγμάτωση 248, της τιμής 53a 55 220 263 και της επίτευξης 179, γεγονός που φανερώνει ότι ο Δημόκριτος αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στον εσωτερικό χαρακτήρα της έννοιας της αρετής. Συνολικά, στα αποσπάσματα των Προσωκρατικών και στις σχετικές με αυτά μαρτυρίες, όρος αρετή μαρτυρείται 13 φορές. Στις πιο πολλές από αυτές σημαίνει την ηθικότητα γενικά, τρεις φορές σημαίνει την ηθική ιδιότητα, δυό φορές την ορθότητα, τρείς φορές την τιμή, μια φορά την πληρότητα με νόημα οντικό, μια φορά τη δύναμη για πραγμάτωση με νόημα πολιτικό και μια φορά την επίτευξη σε πνευματικές και σωματικές επιδόσεις. Στις πιο πολλές περιπτώσεις ο όρος αναφέρεται στον άνθρωπο, σε μια περίπτωση στους θεούς και σε άλλη μια σε έννοια. Στις περιπτώσεις που ο όρος σημαίνει την ηθικότητα τρεις φορές έχει σημασία αθροιστική. Έτσι το περιεχόμενο του όρου αρετή διαρθρώνεται στο ακόλουθο σχήμα : 1. Ηθικά: α) Ηθικότητα, ηθική ιδιότητα (Ξενοφάνης, Αναξαγόρας, Πυθαγόρειοι). β) Ορθότητα (Δημόκριτος). γ) Τιμή (Δημόκριτος). 2. Πολιτικά: Δύναμη για πραγμάτωση (Δημόκριτος). 3. Κοινωνικά: Επίτευξη (Δημόκριτος). 4. Οντικά: Πληρότητα (Ιων).
*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των φορέων περιεχομένου.
Ακαδημία Αθηνών
