use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-SA 4.0 Attribution-NonCommercial-ShareAlike
La τέχνη κατά λόγους nell΄Anonimo di Giamblico
Ciriaci , Ascanio
Στο δεύτερο απόσπασμα του Ανωνύμου Ιαμβλίχου, πού επικεντρώνεται στο θέμα της εδραίωσης της δόξας τού ανθρώπου, ως θεμελιώδους αξίας της παιδείας και ως διακριτικού γνωρίσματος της σοφιστικής εκπαίδευσης (forma mentis), υπάρχει ένα συγκεκριμένο χωρίο, η έβδομη παράγραφος, στο οποίο ο συγγραφέας αναφέρει μία αδιευκρίνιστη «τέχνη κατά λόγους». Η φράση αυτή ερμηνεύεται συνήθως από τους σύγχρονους μελετητές ως τεχνική (είδος τέχνης) που σχετίζεται με τη ρητορική και χαρακτηρίζεται ως ευκόλως διδακτή, καθ' ότι οποιοσδήποτε αφιερώνεται στη μελέτη της συγκεκριμένης τέχνης μπορεί σε σύντομο διάστημα να συγκριθεί σε δεξιότητα με αυτόν που την διδάσκει. Στο άρθρο αυτό αναλύονται οι διαφορετικές ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί για το συγκεκριμένο χωρίο, με ιδιαίτερη έμφαση στις πιο πρόσφατες. Ακολούθως, αποδεικνύεται ότι η αναφορά στην «τέχνην την κατά λόγους» πρέπει να εννοηθεί ως πολεμική, που στρέφεται ουσιαστικά εναντίον της σοφιστικής κίνησης, κυρίως ως προς το ύφος και τις μεθόδους. Παρά τα διαφορετικά ενδιαφέροντα και τις διαφορετικές διδακτικές μεθόδους που υιοθετούνταν, κοινό σημείο της ενασχόλησης κάθε σοφιστή ήταν η διδασκαλία της ρητορικής τέχνης, η γνώση της οποίας ήταν απαραίτητη για όποιον επιθυμούσε να αφοσιωθεί στον πολιτικό βίο της δημοκρατικής πόλης. Κάθε σοφιστής, λοιπόν, δίδασκε στον μαθητή του την δική του τέχνην κατά λόγους, ακολουθώντας την δική του ιδιαίτερη διδακτική μέθοδο. Θεωρώ, επομένως, πώς η αναφορά στην «τέχνην κατά λόγους» του Ανωνύμου Ιαμβλίχου πρέπει να εννοηθεί ως «μία τέχνη (οποιαδήποτε) από εκείνες που εξηγούνται με τον λόγο, ακολουθώντας τον τρόπο και τη μέθοδο διδασκαλίας που εφαρμόζεται από όλους τούς άλλους σοφιστές». Δεν είναι δύσκολο να μάθει κανείς την «τέχνην κατά λόγους», και μάλιστα σε λίγο χρόνο μπορεί να ξεπεράσει τον ίδιο του τον δάσκαλο σε ικανότητα. Ωστόσο, η πραγματική ευγλωττία, πού δεν αποδίδεται τυχαία από τον Ανώνυμο Ιαμβλίχου με τον συγκεκριμένο όρο «ευγλωσσία», δηλαδή ως τέχνη του λόγου που τελειοποιείται από κάθε άποψη προκειμένου να καθορίσει από κοινού με όλες τις άλλες «τέχνας κατά λόγους» έναν τρόπο έκφρασης, κατακτάται μόνο μέσα από μια μακρά και κοπιώδη εκπαιδευτική διαδικασία, πού παρουσιάζεται από τον συγγραφέα στο πρώτο απόσπασμα και είναι σε μεγάλο βαθμό εμπνευσμένη από τις αντίστοιχες θέσεις του Πρωταγόρα.
Academy of Athens
