Αν ο φιλόσοφος θεωρείται ως ο μόνος που διαθέτει την ικανότητα να ενατενίζει και να φτάνει στον κόσμο του Αληθινού είναι και ο μόνος που έχει τη δύναμη να δρα με πλήρη συνείδηση των πράξεών του. Μαρτυρία της γνώσης του είναι η ικανότητα του να αναδιοργανώνει τον αισθητό, τον διασκορπισμένο, τον γεμάτο σύγχυση και άπειρα πολλαπλό κόσμο, στρέφοντάς τον, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των ανωτέρων παραδειγμάτων, στη νοητική ενότητα. Αντίθετα από τους Σοφιστές, που παραμένουν στην υπηρεσία ενός αποσπασματικού και διαιρεμένου μη όντος, που βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση, ο φιλόσοφος στέκει αυθεντικός εκπρόσωπος του μοναδικού και ακινήτου Όντος. Αφού έφτασε τη νοητική ενότητα, μπορεί να γονιμοποιήσει και να προσαρμόσει την αισθητή, την μέσα στο γίγνεσθαι πολλαπλότητα. Γίνεται κατ’ αυτό τον τρόπο δημιουργός, που πλάθει την άμορφη ύλη έχοντας ως μέσα τις καθολικές ιδέες, τα μαθηματικά και τη γεωμετρία. Ο Λόγος του ισοδυναμεί με τον παντοδύναμο και αιώνιο Νόμο, που μάχεται ενάντια στην πρόσκαιρη «δόξα». Το φιλοσοφικό τούτο εγχείρημα θα πρέπει να εξετάζεται μέσα από το πρόγραμμα του άρχοντα – φιλοσόφου, ο οποίος αφού έθεσε ως σκοπό την τελείωση του φιλοσοφικού έργου, θα αναλάβει πολλές λειτουργίες: Θα γίνει ταυτόχρονα νομοθέτης, πολιτικός άνδρας, παιδαγωγός, κριτικός της τέχνης, ιερέας της ίδιας του της λατρείας κ.α.
Academy of Athens
