Το πρόβλημα του πλατωνικού Παρμενίδη απασχόλησε την κριτική κατά την αρχαιότητα και εξακολουθεί να προκαλεί ένα «πέλαγος λόγων» —επιχειρημάτων. Ο J. Wahl λέγει χαρακτηριστικά ότι αποτελεί «γόρδιο δεσμό για τους φιλοσόφους». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θεώρησα τον διάλογο και παράδειγμα όπου η κριτική, ή αντικριτική και η διαφορά διατηρούν όλο το δυναμισμό τους από τους παλαιούς χρόνους ως σήμερα. Κατ΄ αρχήν αναλύω την κριτική του Παρμενίδη από τον Hegel (της οποίας το ουσιαστικό μέρος ανευρίσκεται στις εγελιανές πλατωνικές παραδόσεις των ετών 1825-26΄ βλ. J.-L. Vieillard-Baron, Παραδόσεις πλατωνικής φιλοσοφίας, εκδ. Ακαδημίας Αθηνών, 1991, με πρόλογο του ακαδ. Ε. Μουτσοπούλου και δική μου μετάφραση του γαλλογερμανικού κειμένου). Στη συνέχεια εξετάζω τη μυστικιστική ερμηνεία του πλατωνικού διαλόγου από τον Πλωτίνο. Αν ο Hegel χρησιμοποίησε τον Πλάτωνα, προσέφυγε στον φιλόσοφο για να πραγματώσει το δικό του σχέδιο (J. Moreau), ο Πλωτίνος, συλλαμβάνοντας τις αποχρώσεις του πλατωνικού λόγου, υπερέβη τα όρια του «θείου» Πλάτωνος και οικοδόμησε πάνω στην υπόθεση του Παρμενίδη —χρησιμοποιώντας την αρνητικότητα— μια υπόσταση η οποία κορυφώνει το πραγματικό, αρνείται κάθε πολλαπλότητα. Έτσι ο «εξηγητής» του Πλάτωνος μετέτρεψε την πλατωνική διαλεκτική σε «μυστική» φιλοσοφία (Bergson).
Academy of Athens
