«Η μουσική αυτή η παραδοσιακή της φλογέρας, ήταν πάντοτε για να μαζέψει τους ανθρώπους κοντά, να μαζευτούν οι άνθρωποι για να αισθανθούνε μια ενωμένη δύναμη μπροστά στη ζωή, έστω και σ’ απλές δυσκολίες. Γιατί για μένα, οι δυσκολίες της ζωής, μια καταιγίδα, μια μπόρα ή μια πυρκαγιά, είναι το ίδιο μεγάλες όσο είναι κι’ αυτή η στιγμή της Κατοχής, που ζούνε οι άνθρωποι της σύνθεσης, απομονωμένοι, με τον καταχτητή γύρω-γύρω. Και είναι πάντα ένα κάλεσμα σε αγώνα για τη ζωή», έλεγε στον Χρίστο Αλεξίου ο Βάλιας Σεμερτζίδης (1911-1983) αναφερόμενος στη σύνθεση με τίτλο Φλογέρα στο βουνό. Η παράσταση εμπνέεται από ένα πραγματικό συμβάν που ο ζωγράφος, συνοδευόμενος από τον φωτογράφο Σπύρο Μελετζή, είδαν και κατέγραψαν (ο ένας με το φακό, ο άλλος με το μολύβι) στο βουνό. Εικονίζεται η οικογένεια του Κώστα Τσιτσιρίγκου και φλογέρα παίζει ο μικρός γιος του, Θόδωρος. Το θέμα απασχόλησε έντονα τον Σεμερτζίδη την περίοδο 1944-1950 σε μια σειρά μελετών με μελάνι, με ελαφρές ύλες, σε χαρακτικά και σε χρωματιστές μελέτες, που κατέληξαν σε μια μνημειακή σύνθεση ύψους περίπου 2,5 μέτρων (σήμερα σε ιδιωτική συλλογή). Στη συγκεκριμένη μελέτη, που χρονολογείται το 1948, η σύνθεση έχει σχεδόν βρει την τελική μορφή της διατηρώντας πολλά από τα στοιχεία της φωτογραφίας του Μελετζή. Συνθετικά διαμορφώνονται τρεις ομάδες ανθρώπων: μια τριάδα καθιστών στα αριστερά, συσπειρωμένη γύρω από τον νεαρό μουσικό. Πίσω τους, ορθώνονται επιβλητικοί δύο τσοπάνηδες. Την Τρίτη ομάδα αποτελούν οι ακροατές. Κάθονται απέναντι, άντρες και γυναίκες με τις παραδοσιακές φορεσιές τους. Στο βάθος διακρίνονται πίσω από την πυκνή ομίχλη οι κορυφογραμμές των Αγράφων, ιδεατό σκηνικό της βουκολικής σκηνής που μοιάζει να βγαίνει μέσα από την ευρωπαϊκή εικονογραφική παράδοση και ταυτόχρονα θυμίζει εθνογραφική φωτογραφία. Η παράσταση, αρμονική στην ανάπτυξή της, σε υφολογικό επίπεδο χαρακτηρίζεται από το κάπως ναΐφ, εξπρεσιονιστικό σχέδιο, ειδικά στην απόδοση των βουνών.
(EL)