Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.
Υπογραφή και χρονολογία κ.δ. : Α. Ρότσενκο 1917.
Η καλλιτεχνική παραγωγή του Ροτσένκο παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία στιλ σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Ιδιαίτερα στην κονστρουκτιβιστική περίοδο, η νέα μορφολογική του γλώσσα άλλαζε με ταχύτατο ρυθμό. Τα έργα του που περιέχονται στη Συλλογή Κωστάκη αντανακλούν την εκφραστική αυτή πολυμορφία. Η Μη-παραστατική κατασκευή με ζωγραφισμένες προβολές επιφανειών μιας σύνθετης σύνθεσης με χρώματα ανήκει στην ομάδα των χρωματικών συνθέσεων που έφτιαχνε συνήθως με γκουάς, υδατόχρωμα και τέμπερα και καμιά φορά με άλλα υλικά, όπως λαδομπογιά σε χαρτί. Από την άποψη του στιλ, σηματοδοτούν μια μετάπλαση των παλιότερων έργων του Ροτσένκο, αυτών που άρχισε να φτιάχνει γύρω στα 1915 χρησιμοποιώντας σχεδιαστικά εργαλεία -χάρακα, διαβήτη και τρίγωνο- και τα οποία ήταν τα πρώτα του πειράματα με αφηρημένες φόρμες. Οι χρωματικές συνθέσεις αποτελούν, ως ένα βαθμό, τη συνέχεια αυτών των ερευνών. Βασίζονταν στα αλληλοεπικαλυπτόμενα γεωμετρικά σχήματα με καθαρά περιγράμματα διατεταγμένα με τρόπο που θυμίζει τα έργα του συνθετικού κυβισμού.
(EL)
Rochenko's artistic output shows a wide variety of styles throughout his career. Particularly in the Constructivist period, his new morphological language was changing rapidly. His works included in the Kostakis Collection reflect this expressive diversity. Non-representational Construction with painted projections of surfaces of a complex composition with colours belongs to the group of colour compositions that he usually made with gouache, watercolour and tempera and sometimes with other materials, such as oil paint on paper. In terms of style, they mark a metamorphosis of Rochenko's earlier works, those he began making around 1915 using drawing tools - ruler, diagonal and triangle - which were his first experiments with abstract forms. The colour compositions are, to a certain extent, a continuation of these investigations. They were based on overlapping geometric shapes with clean contours arranged in a manner reminiscent of the works of synthetic cubism.
(EN)
1 JPEG
