Οι λαοί της Ανατολίας

Κοστούμια και καθημερινότητα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 16ο-20ο αιώνα
21-04-2023 | Έλενα Λαγούδη Ι ΕΚΤ

Στο απόγειό της τον 16ο και τον 17ο αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα πολύχρωμο εθνοτικό μωσαικό. Πολυάριθμες εθνότητες αντάλλασσαν τεχνοτροπίες, πρώτες ύλες και παραδόσεις με αποτέλεσμα ένα μοναδικό στυλιστικό συγκερασμό που είναι γνωστό ως Οθωμανικό στυλ.

Μεταξωτά από το Χαλέπι και τη Δαμασκό, μουσελίνα από τη Μοσούλη και αιγυπτιακό βαμβάκι βαφόταν με ζωηρές φυτικές χρωστικές προερχόμενες από έντομα, όπως γομαλάκα ή σελάκη και πορφύρα, φυτά, όπως ο κρόκος και το φιστίκι και πολύτιμους λίθους, όπως το lapis lazuli. Διακοσμήσεις —γούνινη επένδυση, χρυσό απλικέ, χάντρες και δέρμα— κεντώνταν πάνω τα κοστούμια μελών της αυτοκρατορικής αυλής και των διαφόρων εθνοτικών ομάδων με στόχο την επίδειξη της τάξης και του πλούτου τους.

Στην έκθεση θα βρείτε εικονογραφήσεις περιηγητών στην Μικρά Ασία από τα μέσα του 16ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα, από τη συλλογή Travelogues, του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη.

Θέμα τους, ο άνθρωπος: οθωμανοί αξιωματούχοι, δερβίσηδες, ευρωπαίοι διπλωμάτες, μικρασιάτες Έλληνες, μέλη διαφόρων εθνοτικών ομάδων, αλλά και πολλές γυναίκες. Οι γυναίκες στην περιηγητική εικονογραφία κατέχουν σημαντική θέση. Έυπορες Ελληνίδες, μουσουλμάνες με καθημερινές και γιορτινές ενδυμασίες, αρμένισσες, τσιγγάνες, κιρκάσιες, Εβραίες γυναίκες της υψηλής τάξης και μη, με την ενδυματολογική τους πανσπερμία τράβηξαν την προσοχή του ζωγράφου που συνήθως συνόδευε τους περιηγητές και απαθανατίστηκαν στις λιθογραφίες που συνόδευαν τα περιηγητικά κείμενα.

Τα ποτραίτα αυτά γινόταν στα γρήγορα και με αρκετό ρίσκο, επειδή οι μωαμεθανοί λόγω θρησκείας και δεισιδαιμονίας δεν δεχόταν να ποζάρουν. Εάν ο περιηγητής ήταν ο ίδιος και ζωγράφος, όπως ο Κορνέλις ντε Μπράιν (Cornelis de Bruijn), Ολλανδός καλλιτέχνης και περιηγητής του 17ου αιώνα, η επιμέλειά του για την ορθή απόδοση των στυλιστικών και άλλων λεπτομερειών εξασφάλιζε εγκυρότητα για τους μελετητές. Στον ντε Μπράιν χρωστούμε και τις πρώτες έγχρωμες εκτυπώσεις, στην έκδοση του "Voyage au Levant" (Ταξίδι στην Ανατολή) το 1698.

Εκτός από πορτραία ανθρώπων, απεικονίζονται και ηθογραφικά θέματα: καθημερινές ασχολίες, οικογενειακές σκηνές, μουσικοχορευτικά δρώμενα, λιανεμπόριο και θρησκευτικές τελετές, σκηνές από φυλακές και εκτελέσεις, αλλά και μαρτυρίες γεγονότων, ιστορικές σκηνές που έλαβαν χώρα, όπως επισκέψεις ή διαπομπεύσεις αξιωματούχων.

Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ανατολίας, όπως εικονογραφείται από τους περιηγητές, φωτίζει τη ζωή την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την εθνολογία της Μικράς Ασίας. Οι εικονογραφήσεις μαζί με τις ταξιδιωτικές περιγραφές φωτογραφίζουν με αμεσότητα τα καθημερινά στιγμιότυπα και αφηγούνται με εύγλωττο τρόπο το πολύχρωμο μωσαικό της Ανατολίας, καταδεικνύοντας την έλξη που ασκούσε ο εξωτισμός του οριενταλισμού στο δυτικό βλέμμα.

 

Cornelis de Bruyn, CC BY-NC 4.0
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Voyage au Levant, CC BY-NC 4.0
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Προμετωπίδα: Το ταξίδι του Corneille de Bruyn, CC BY-NC 4.0
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Μάθετε περισσότερα :

Ανακαλύψτε τα   τεκμήρια  της θεματικής έκθεσης