Στερεοσκοπικές φωτογραφίες

Οι πρώτες τρισδιάστατες εικόνες
Νύφη με παραδοσιακή ενδυμασία στη Μάνδρα.,  Underwood, Elmer & Bert (Underwood & Underwood) Η.Π.Α., CC BY 4.0
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ)

Στερεοσκοπία ονομάζεται η μέθοδος δημιουργίας της ψευδαίσθησης του βάθους και της προοπτικής με τη θέαση δύο δισδιάστατων παρόμοιων εικόνων (στερεογραφήματα ή στερεογράμματα) με τη χρήση των κατάλληλων οπτικών οργάνων (στερεοσκόπια). Η αντίληψη του βάθους μιας σκηνής είναι αποτέλεσμα της στερεοψίας, της εκτίμησης της διάταξης ενός χώρου όταν παρατηρείται από δύο οφθαλμούς. Λόγω της διαφορετικής θέσης των οφθαλμών, οι εικόνες φτάνουν στον εγκέφαλο ελαφρώς διαφοροποιημένες. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις ανομοιότητες που δημιουργούνται (διοφθαλμικές διαφορές ή παραλλάξεις) κι έτσι αντιλαμβάνεται τις τρεις διαστάσεις.

Ο Τσαρλς Γουίτστοουν είναι ο πρώτος που ανέπτυξε τη θεωρία της στερεοσκοπικής όρασης και το 1838 παρουσίασε το πρώτο στερεοσκόπιο–μια διάταξη επίπεδων καθρεπτών με γωνία 90 μοιρών όπου ο θεατής έβλεπε σε τριασδιάστατη μορφή σχέδια και χαρακτικά. Η ανακάλυψη της δαγγεροτυπίας και της ταλμποτυπίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάδοση των στερεοσκοπικών εικόνων. Το 1849, ο Ντέιβιντ Μπρούστερ βελτίωσε την πρώτη εκδοχή του στερεοσκοπίου, αντικαθιστώντας τους καθρέφτες με φακούς. Η νέα φορητή συσκευή, που κέρδισε τον θαυμασμό της Βασίλισσας Βικτωρίας, αποτέλεσε πρότυπο για όλα τα μετέπειτα στερεοσκόπια.

Πολύ γρήγορα, η θέαση στερεοσκοπικών φωτογραφιών αποτέλεσε μια εξαιρετικά διαδεδομένη μορφή ψυχαγωγίας καθώς τα στερεογράμματα προσέφεραν μια ευκαιρία «διαφυγής» σε μακρινούς τόπους και απόκτησης νέων γνώσεων. Φωτογράφοι ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο για να απαθανατίσουν εικόνες για το νέο μέσο και να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση. Συχνά, τις κάρτες συνόδευαν κείμενα που έδιναν πληροφορίες για τις εικόνες.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, με την άνοδο του κινηματογράφου, εξασθενεί το ενδιαφέρον για τη στερεοσκοπική φωτογραφία. Το 1939, κυκλοφορεί στη αγορά το πρώτο view master, ένα φορητό, στερεοσκοπικό σύστημα προβολής εικόνων που παραμένει δημοφιλές στις μέρες μας.

Τα στερεοσκοπικά ζευγάρια στη Θεματική Έκθεση απεικονίζουν αρχιτεκτονήματα, μνημεία, αγάλματα, τοπία και ανθρώπινους τύπους που αφηγούνται ιστορίες μιας άλλης εποχής.

Ανακαλύψτε τα  τεκμήρια της θεματικής έκθεσης