use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-SA 4.0 Attribution-NonCommercial-ShareAlike
Platon et la philosophie comme figure d΄ énonciation
Wersinger , Annie-Gabrielle
Ο Σωκράτης στο 3ο βιβλίο της Πολιτείας διακρίνει τρία είδη διήγησης: την απλή, τη μιμητική και τη μικτή. Αρνείται τη μιμητική διήγηση όπου ο αφηγητής δίνει απευθείας τον λόγο σε ένα πρόσωπο, όπως στο θέατρο, και εξυμνεί την απλή, η οποία κρατά πάντα τον λόγο. Συνηθίζεται να ταυτίζουμε αυτήν τη διάκριση με τις μοντέρνες κατηγορίες του ευθέος και του πλαγίου λόγου, χωρίς να λαμβάνουμε υπ΄ όψιν την ιδιαιτερότητα της κατάστασης της προφορικής επικοινωνίας. Στον προφορικό λόγο, όπου ο αφηγητής είναι παράλληλα και συζητητής, η απλή διήγηση μεταβάλλει τον πλάγιο λόγο σε ευθύ, με τον ίδιο τρόπο που και οι μοντέρνες αυτές κατηγορίες μας δεν ταυτίζονται με εκείνες του Σωκράτη. Μόνο αντικαθιστώντας την σωκρατική διάκριση εντός της κατάστασης του προφορικού λόγου, μπορούμε πραγματικά να αντιληφθούμε πως να τοποθετήσουμε τον Πλάτωνα σε σχέση προς τα πρόσωπά του. Φαίνεται πως, καθόσον ο Πλάτων δεν εξελίσσεται μέσα από τον προφορικό λόγο αλλά μέσα από τον γραπτό, κατέχει το ύφος ενός συγγραφέως και, όχι ενός αφηγητού ή ενός συζητητού, κι έτσι η επαναφορά της συνήθους ερώτησης Ποιος μιλά εκ μέρους του Πλάτωνα; δεν έχει νόημα. Το σύνολο των διαλόγων πρέπει να ληφθεί ως ένα έργο του Πλάτωνος, μια ποίησις που δεν αποκαλύπτει τις ίδιες κατηγορίες με εκείνες του Σωκράτη στο 3ο βιβλίο της Πολιτείας. Η μόνη ερώτηση που δικαιούμεθα να θέσουμε, από τη σκοπιά της διάκρισης που πραγματοποιείται από τον Πλάτωνα ανάμεσα στον συγγραφέα και τον αφηγητή, οδηγεί στην επιλογή ενός παιγνίου απόφανσης, συχνά πολύπλοκου. Καταδεικνύουμε ότι τέσσερις διατάξεις απόφανσης μπορούν να διακριθούν: μια διάταξη απόφανσης «κάθετη», όπως στο Συμπόσιο μια διάταξη με «ταυτότητα ανασταλτική», όπως στην Πολιτεία μια διάταξη «ερμηνευτικής» απόφανσης, όπως στον Ιωνά μια «οριζόντια» διάταξη, όπως στον Σοφιστή. Η εξέταση των τεσσάρων αυτών διατάξεων επιτρέπει να αποδείξουμε ότι ο Πλάτων καθιερώνει τη φιλοσοφία ως μορφή απόφανσης.
Academy of Athens
