Το 1932 ο Φώτης Κόντογλου (1895-1965) ολοκλήρωσε, με τη συνδρομή των μαθητών του Γιάννη Τσαρούχη και Νίκου Εγγονόπουλου, την τοιχογραφία του σπιτιού του στα Πατήσια. Η μνημειακή αυτή παράσταση σηματοδοτούσε την οριστική εγκατάλειψη, από την πλευρά του ζωγράφου, της δυτικοευρωπαϊκής τέχνης και την υιοθέτηση του βυζαντινού ύφους. Μοιρασμένη μέσα σε διάχωρα, σύμφωνα με τον τρόπο της βυζαντινής μνημειακής ζωγραφικής, η τοιχογραφία απεικονίζει στην πάνω ζώνη «ήρωες» του Κόντογλου (όπως τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο, τους ζωγράφους Πανσέληνο, Θεοφάνη τον Κρήτα, τον Ελ Γκρέκο), στη μεσαία ζώνη παραστάσεις που τον απασχόλησαν και στα γραπτά του (όπως οι Ολλανδοί θαλασσοπόροι και οι Ανθρωποφάγοι ή ο Κατακλυσμός), ενώ στην τρίτη και τελευταία ζώνη, σαν βυζαντινούς αγίους τοποθετεί όρθιες μορφές όπως ο φακίρης της Ινδίας. Ανάμεσα στους άγριους της Ιάβας και της Βραζιλίας ξεχωρίζει η γαλήνια μορφή του Αϊβαλιώτη καπετάνιου. Ο πίνακας από τη συλλογή του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου αποτελεί μια παραλλαγή αυτής τη μορφής, του καπετάνιου που συναντάται και στα βιβλία του. Για παράδειγμα, στον Αστρολάβο, βιβλίο του 1935, έγραφε πως οι ναυτικοί του Αιγαίου ήταν «αρχαίοι άνθρωποι… σαν τον Άη-Νικόλα με στριφτά γένια». Ο γέροντας καπετάνιος έχει πράγματι, πυκνά λευκά και στριφτά γένια και το κεφάλι του καλύπτει κόκκινο καπέλο. Φοράει βράκα και ψηλές κάλτσες, λευκό πουκάμισο και μαύρο γιλέκο, ενώ τις πλάτες του σκεπάζει μια μάλλινη κάπα με γούνινο λαιμό. Η μορφή στέκει όρθια, αγέρωχη μέσα σε ένα απροσδιόριστο περιβάλλον: με λαδί πάτωμα, ένα κεραμιδί τοιχίο στο βάθος και σκούρο μπλε φόντο, σε μια δομή που ακολουθεί τις συμβάσεις της βυζαντινής τοιχογραφίας.
(EL)
.png){kind=logo}
1 JPEG