Η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου είναι η δεύτερη στην ιεραρχική τάξη Μονή του Αγίου Όρους. Είναι κτισμένη σε μία γραφική ακτή του ομώνυμου κόλπου και στο μέσο σχεδόν της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου του Άθω, σε πολύ κοντινή απόσταση από τη θάλασσα. Ο Δρ. Αρχαιολογίας Ιωακείμ Παπάγγελος και ο Δρ. Ιστορίας και Ερευνητής Φλορίν Μαρινέσκου αναφέρονται στο πλούσιο και πολύτιμο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται στην Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου. Η Βιβλιοθήκη και το αρχείο της Μονής Περιέχει 2.050 Χειρόγραφα, από τα οποία το ένα τρίτο είναι γραμμένα σε περγαμηνή. Διαθέτει επίσης, 25 περγαμηνά Ειλητάρια. Εκεί φυλάσσεται μέρος από τα 40.000 έντυπα, από τα οποία πολλά είναι αρχέτυπα και παλαίτυπα. Το αρχείο της Μονής περιλαμβάνει τριακόσιες δέκα χιλιάδες έγγραφα. Από αυτά, πολυάριθμα είναι Χρυσόβουλα βυζαντινών αυτοκρατόρων, πατριαρχικά Σιγίλια και άλλα, πολύτιμα έγγραφα. Στην Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου φυλάσσονται ως ιερή παρακαταθήκη ένας σημαντικός αριθμός φορητών εικόνων, χρυσοκέντητων αμφίων, έργα βυζαντινής και μεταβυζαντινής μικροτεχνίας, τα οποία συγκροτούν μία από τις σημαντικότερες ενότητες ιερών κειμηλίων που σώζονται στον κόσμο και διακρίνονται για την υψηλή καλλιτεχνική τους ποιότητα.
