SearchCulture.gr | Ο Ελληνικός Συσσωρευτής Περιεχομένου Πολιτιστικής Κληρονομιάς

1 - 30 από 7.665 αποτελέσματα

-Επειδή άνθρωποι τριαμμάτες δεν υπάρχουν υπολογίζω πως <οι εξωτικοί άνθρωποι> με το κόκκινο μαντήλι, που έφθασαν στον Άγιο Μύρωνα ήσαν στρατεύματα Γενιτσάρων, που στάλθηκαν στην Κρήτη περί το 1800, η σκληρότης των οποίων στάθηκε πρωτοφανής για τους Κρητικούς. Ο φόβος και η φήμη τους ήθελαν τριαμμάτες. Το μαντήλι υποθέτω θα ήταν απαραίτητο εξάρτημα της στολής όπως λ.χ το μαντήλι των προσκόπων. (τριαμμάτες= Εις το Λεξικόν Ελευθερουδάκι αναγράφεται η λέξις Τριαμμαθιά, χωρίς ιδιαίτερον τι. Η Δίς Εσθήρ Τοράκι από το χωρίον Σκλαβοπούλα της Κρήτης, την οποίαν παρεκάλεσα, με πληροφορεί ότι η Τριαμμαθιά είναι μια μεγάλη σπηλιά με στενή είσοδο, σε απόσταση 2 περίπου ωρών από τη Σκλαβοπούλα. Μέσα σάυτή τη σπηλιά θρυλείται ότι εζούσαν άνθρωποι τριαμμάτηδες. Όποιος περνούσε απ’εκεί τον πιάνανε και εχάνετο πλέον. Κάποτε δυο γυναίκες έτυχε να περνούν απ’εκεί κοντά τη νύχτα και είδαν φώς. Ενόμισαν ότι εκεί ήσαν βοσκοί κι’ επήγαν να περάσουν τη νύχτα. Αλλά αντί για βοσκούς είδαν άγριους τριαμμάτες και καζάνια με ανθρώπινα κορμιά να βράζουν. Να φύγουν ήταν αδύνατον. Είπαν τότε στους τριαμμάτηδες ότι θέλουν να χύσουν το νερό τους και αυτοί τις έδεσαν με σκοινιά και τις άφησαν να βγούνε έξω, αλλά τις άκρες των σκοινιών τις κρατούσαν αυτοί από μέσα. Οι γυναίκες τότες άμα βγήκανε έξω ελυθήκανε και δέσανε τα σκοινιά σε κάτι θάμνους, για να παρουσιάζουν αντίσταση και έφυγαν. Τρέχοντας έφθασαν σε ένα χωργιό, διηγήθηκαν τα καθέκαστα και πήγαν κι’άλλοι από τα γύρω χωργιά και βάλανε φωθιά στην είσοδο της σπηλιάς και τους κατέκαυσαν. Έτσι εξωλοθρεύτηκαν οι τριαμμάτες.)

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1949
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Φραγκάκι, Ευαγγελία Κ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Η μονομερίδα είναι ένα φίδι μιανής πιθαμής μάκρους έχει δύο κεφάλια και περπατεί την ημέρα μονάχα μια πιθαμή τόπο. Τη μονομερίδα δεν τη σκοτώνουν, γιατί δεν είναι καλό! Όποιος τη σκοτώση όμως πρέπει να τη σαβανώση με ένα παννί κόκκινο ή άσπρο και να τη θάψη. Αν δεν τη θάψη θα πάθη κακό ο άνθρωπος.

ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκόπουλος, Δημήτριος
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Μια περιέργος Λαική παράδοσις. Εις απόστασιν ώρας περίπου από της ιδιαιτέρας μου πατρίδος Σελλασίας (τέως Βρουλιά), και προς το δυτικόν μέρος της περιφερείας αυτής επί λόφου,υψουμένου αμέσως προ της συμβολής δύο ρευμάτων, τα οποία εφεξής σχηματίζουν το είς τον Ευρώταν εκβάλλον ρεύμα της Λαγκάδας, υπάρχουν ερείπια μεσαιωνικού φρουρίου, ονομαζόμενα υπό των εντοπίων Παληοπαναγιά. Περί του φρουρίου αυτού, δια το οποίον καθ’όσον γνωρίζω, δεν έχουσιν ασχοληθή οι ειδικοί, διότι πιθανώς δεν σχετίζεται προς σημαντικόν πρόσωπον ή γεγονός των εις την Λακεδαίμονα παράδοσις, η οποία με το περίεργον περιεχόμενόν της, δίδει οπωσδήποτε πληροφορίας περί του φρουρίου τούτου. Κατά την παράδοσιν δηλαδή αυτήν, το εν λόγω φρούριον, κατώκουν οι Σκυνοκέφαλοι, οι οποίοι, ως λαός πολεμικός και ξένος προς τον τόπον, ευρίσκοντο εις συνεχή πόλεμον προς τους εντοπίους, κατοικούντας τότε εν τη αρχαία Σελλασία, ήτοι προς βορειοανατολάς της σημερινής κωμοπόλεως και εις το προς τον ποταμόν Οινούντα άκρον των εκεί αμπελώνων αυτής, των παρά την αμαξιτήν οδόν της Σπάρτης-Τριπόλεως. Προς κατάπαυσιν του εκατέρωθεν εξαντλητικού αυτού πολέμου, απεφασίσθη και ετελέσθη γάμος της θυγατρός του αρχηγού των Σελλασίων μετά του υιού του αρχηγού των Σκυνοκεφάλων. Αλλ’ο γάμος αυτός ταχέως απεκάλυψεν εις την νεόνυμφον πρώτον και ακολούθως δι’αυτής, καταφυγούσης προς τον πατέρα της, προς τούτον και προς τους άλλους Σελλασιείς, ότι οι Σκυνοκέφαλοι ήσαν …. Ανθρωποφάγοι. Η αποκάλυψις δε αυτή, προκαλέσασα την φρίκην και την αγανάκτησιν των Σελλασιέων, εκίνησεν αυτούς εις αποφασιστικήν εκστρατείαν κατά των Εκυνοκεφάλων, η οποία έσχεν ως αποτέλεσμα την κατανίκησιν και πλήρη εξόντωσιν αυτών και την καταστροδή του φρουρίου επι του οποίου, προς εξαγνισμόν του τόπου, και ανηγέρθη Ναός, εξ ού και η σημερινή ονομασία η περί του εν λόγω φρουρίου λαική παράδοσις, η οποία, νομίζω, ικανοποιητικάς πληροφορίας περί τούτου παρέχει διότι προφανώς οι Σκυνοφαλοι ή Σκυλοκέφαλοι, όπερ παρεμφερές προς το κοινώς επικράτησαν Σκυλοφράγκοι, και συνεπώς η παράδοσις αύτη διαπιστοί, ότι το φρούριον, εις το οποίον αναφέρεται, είναι Φραγκικόν, Φράγκοι δε οι κάτοικοι αυτού, και προσέτι εξαίρει το μίσος των εντοπίων κατά των ξένων τούτων επιδρομέων, χαρακτηρίζουσα αυτούς ανθρωποφάγους, ήτοι αποδίδουσα εις τούτους την βδελυροτέραν ιδιότητα κατά τας αντιλήψεις και είς τα παραμύθια του, διότι εις ταύτα, η ανθρωποφαγική ιδιότης αποδίδεται μόνον εις τα φανταστικά όντα, τους Δράκοντας ή Δράκους, σπανιώτατα δε εις ανθρώπους προς έξαρσιν της εσχάτης ελεεινότητός των.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1938
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Κυριακόπουλος, Κ. Θ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Πλέυ του ανθρώπου εχθροι των αγοπροβάτων είναι ο λύκος, καλουμένος και ζούδι (το) η αλπού και τέλος ο ρήσος. Ο τελευταίος κατά τους ποιμένας της Ηλείας δεν υπάρχει σήμερον, υπήρχε όμως κατά τους παλαιότερους χρόνους η φαντασία μάλιστα των Ηλείων ποιμένων έχει πλάσει και διαφόρους παραδόσεις περί μεγάλων καταστροφών ποιμνίων υπό ρήσων . Φαντάζονται δε και περιγράφουν τον ρήσον ως είδος λύκου ή μεγάλου κυνός ή ουραγκουτάγκου, όστις ανερχόμενος επι των δένδρων και αποκόπτων μεγάλους κλάδους εκσφενδονά τούτους κατά των ποιμνίων και ποιμένων μετα μεγάλης ορμής. Όθεν και η παροιμιώδης φράσις <πετροβολάει σα ρήσος> επί του μετά μεγάλης ορμής και δυνάμεως εκσφενδονώντος λίθους. Η λέξις είναι σλαυική.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1948
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Εις την Κύπρον και ιδιαιτέρως εις την επαρχίαν Λάρνακος, όταν ένας ήθελε να καταραστή κάποιον του έλεγε : ‘’Nα σε φάη η κουφή του Πεντασσιοίνου’’. Ποια ήτο η περίφημη αυτή κουφή ; Πριν 150 περίπου χρόνια, κοντά εις το χωρίον Άγιος Θεόδωρος Λάρνακος, εζούσε μια υπερμεγέθης, κατά την παράδοσιν, κουφή. Τόσον μεγάλη ήταν, ώστε λένε ότι κατάπινε ολόκληρα αρνιά. Η κουφή αυτή ήτο ο φόβος καο ο τρόμος των κατοίκων της περιοχής. Ουδείς ετόλμα να πλησιάση το σπήλαιον, εις το οποίον εζούσε η κουφή αυτή, η οποία έλαβε το όνομά της εκ της περιοχής Πεντάσσιοινον, εις την οποία ευρίσκετο. Κάποτε σ’ένα διπλανό λιμανάκι άραξε ένα ξενικό πλοίο που είχε Έλληνα καπετάνιο. Ο καπετάνιος αυτός ήταν ένας ξανθός λεβέντης περίπου 30 ετών. Ήκουσεν εις την ταβέρναν του λιμανιού για την κουφή και απεφάσισε να την σκοτώση. Επήγε εις την σπηλιάν, που έμενεν η κουφή, και την ηύρεν να κοιμάται. Ενώ την εκοίταζε, αυτή εξύπνησε. Αμέσως το παλληκάρι την εκοίταξε στα μάτια. Ένοιωσε κάτι ακατανίκητο να τον τραβάη προς αυτή. Με πολλήν δυσκολίαν κατώρθωσε να υπερνικήση την μαγνητικήν δύναμιν της κουφής και να την σκοτώση με το πιστόλι του. Σαν έφτασε στο καράβι του, κοιτάχτηκε σ’ένα καθρέπτη κι έμεινε απολιθωμένος. Τα μαλλιά του είχαν ασπρίσει, το πρόσωπό του είχε ζαρώσει και φαινόταν σαν γέρος 100 χρονών από την έκπληξιν του πέθανε αμέσως. Έτσι έσβησε από την ζωήν ο άνδρας εκείνος που σκότωσε την περίφημη κουφή.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1957
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

λιοκόρνι (το)= κέρατον ελάφου, εν Κρήτης κομισθέν, ως λέγεται και πιστεύεται, έχον δύναμιν μαγικών ιαματικών. (Πολίτου, Παραδ. Β', 987ε. Παραμ β', 574)

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1920
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Βογιατζίδης, Ι. Κ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Τον καιρό που η πικρή σκλαβιά απλωνότανε στην Ελλάδα και στα νησιά του Αιγαίου, ζούσανε οι Τριμμάτιες, φυλή άγρια που τρεφότανε με αίμα ανθρωπινό, ληστές που τους γεννούσε ξαφνικά η αφρισμένη θάλασσα. Από τ’ Όθος ξεκίνησεν ο Παπάς, στοις δύο που τα μεσάνυκτα για να κατεβή στον Αφιάρτη να λειτουργήση το μοναστηράκι τ’ Άι Γιωργιού. Βουνά,λαγκάδια περνούσαν καβάλλα στη φοράδα του την ψρή, αυτός κι ο ψυχογυιός του, παιδί χρονώνε δώδεκα, μα μήτε φαντάσματα παντήσανε πουθενά, μήτε ξωτικά, γιατί ο Παπάς μπήκε στη λειτουργία, κι ο μικρός πότε στη φωτιά πρόσεχε, που’χεν ανάψει απ’έξω στη γωνιά, και πότε βοηθούσε στο ψαλτήρι. Την ώρα που θα ‘βγαινε ο Βασιλέας, ζήτησεν ο Παπάς κάρβουνα, κι ο ψυχογιός παίρνοντας το θυμιατό βγήκε τρεχάτος να τα φέρη, μα στη στιγμή γύρισε τρομαγμένος από κάτι ξαφνικό! -<Τι έπαθες ;> τον ρωτά ανήσυχος από μια κακή προαίσθησι> ο Παπάς. –Περπατούνε και τα κλαδιά πατέρα; Λέει μπερδεμένα ο μικρός. –< Όχι παιδί μου> του’πε, όσο μπορούσε πιο ψύχραιμα, μα το αίμα μαζεύτηκε στην καρδιά του γιατί μάντεψε το ανέλπιστο κακό. –Μα έλα να δής!> Δειλά, δειλά προβάλλει ο Παπάς στην πόρτα και βλέπει στο δρόμο που ανέβαινεν απ’τη θάλασσα κάτι πελώρια κλαδιά να σαλεύουν προς το μέρος τους. <Οι Τριμμάτιες!> ψιθύρισεν απελπιστικά. <Οι Τριμμάτιες!> ξανάπε τρεμουλιαστά ο Θανάσης και σαν καρφωμένος άνοιξε τα σβησμένα μάτια του ακκουμπώντας στον τοίχο. Είχ’ ακούσει γι’αυτούς από τρομαχτικές διηγήσεις των χωριανών του και η καρδιά του πήγε να σπάση… Κοιταχθήκανε βουβά μια στιγμή κι’οι δύο, κατκίτρινοι από το φόβο. <-Ναι παιδί μου πίσω από κάθε κλαδί κι ένας Τριμμάτις κρύβεται κι έτσι αποαπόκριά δεν τους βλέπεις… Χαθήκαμε παιδί μου τώρα!> -Άς φύγουμε πατέρα.. –Μα πώς ; νάτους είναι πολύ κοντά και τόσοι πολλοί!! Μονάχα την πόρτα πρόφτασε να κλείση και να βάλη το σιδερόκοντη και την ίδια στιγμή άγρια φωνή αντήχησε στη θολωτή σκεπή. <Άνοιξε!άνοιξε,τραγόπαπα,δε θα γλυτώσης>και κτύπος δυνατός στην πόρτα εσειούσε συθέμελα το εκκλησιδάκι. Το βλέμμα του το δακρυσμένο ο Παπάς έστρεψε προς την εικόνα του αγίου κι’απ’την ατάραχη μορφή της πήρε θάρρος και δύναμι. -<Περιμένετε, παλληκάρια μου, και σαν τελειώση η λειτουργία παραδίνομαι μόνος μου αλλιώς, θα με μαρμαρώση ο άγιος!> Κι αυτοί σαν από θεία φώτισι πιστέψανε ασυλλόγιστα στα λόγια του και ξαπλωθήκανε δίπλα στην πόρτα στο μοσκομυρωδάτο χώμα, κάτω απ’τη γλυκειά πρωινή λιακάδα που σιγά σιγά βάρυνε τα μάτια τους τα ματοκόκκινα και τους αποκοίμισε… Με τρόμο και πίστι αληθινή στον ύψιστο, ο λειτουργός πρόσφερε την ψύχη του δακρύζοντας σιωπηλά, και καταπίνοντας τα δάκρυά του που θερμά κυλούσανε ως τα χείλη, για τον κόσμο που θάχανε και για τα παιδάκια του, που άδικα θα τον περίμεναν στο χωριό και λαχταρούσε η καρδιά του να’ναι ατέλειωτη η λειτουργία. Σαν τελέιωσε την άγια Κοινωνία και ετοιμάσθηκε για τον θάνατο, κοίταξε μια την πόρτα και μια την εικόνα βουβά ζητώντας βοήθεια. Ένα θεικό θάρρος γέμισε την ψυχή του και στ’ακροδάχτυλα πατώντας προχώρησε στην πόρτα και τι βλέπει..! Οι Τριμμάτιες! Τους είχε πάρει ο ύπνος. Σαν μαύρες σκιές, σαν βορβόλακες, του φανήκανε, γιατί δεν τους είχε ξαναδή από τόσο κοντά. Τα χέρια και τα πόδια τως σαν κορμοί δέντρων! <Θεέ μου και ξεμίστευε τον κόσμο, εγώ τόπαθα, άλλος να μην το πάθη> εμουρμούρισε ο καλός Παπάς. Η άγρια ψυχή τως εφανερώτο στην αναπνοή των, που ανέβαινε στον αέρα σαν αχνός από νερό που βιαστικά χοχλάζει, και στα νύχια τους! Θεέ μου! Στην κρίσιμη αυτή στιγμή του μεγάλου κινδύνου παίρνοντας ο Παπάς μια υπερφυσική δύναμι, τρέχει προς την Αγία Τράπεζα, διπλώνει τα ιερά, και απ’την πίσω σκαλότρυπα τα ρίχνει έξω, ύστερα αρπάζει στον ώμο τον άφωνο ψυχογυιό του και με προσοχή αφάνταστη ανοίγει την πόρτα και σαν νυκτοπούλλι, αθόρυβα διασκελίζει ένα, ένα, τους ξωρκισμένους, που η θεία χάρι τους είχε αποναρκώσει μακάρια… Η κακομοίρα η φοράδα που σα να προαισθάνετο πως κάτι είχε συμβή στάφεντικό της περίμενε με τρουλλωμένα τα’αφτιά. Ο Παπάς τη χάιδεψε με τρεμουλιαστή ματιά κι ανέβηκε,αφού έδεσε το παιδί στα καπούλια και το δισάκκι με τα ιερά στη σέλλα το έξυπνο ζώο πέταξε σαν φτερωτό. Από το πάτημά της το τιναχτό ξυπνύσανε οι κοιμισμένοι Τριμμάτιες και ουρλιάσανε σαν τσακάλια, όταν αντίκρυσαν ορθάνοιχτη ην πόρτα. <Μας ξέφυγε, μωρέ το σκυλλί, εφώναξαν>. -<Θα τον πίασω, δεθα γλυτώση> εμούγκρισε το πρωτοπαλλήκαρο, και χύθηκε καταπάνω του, σαν γεράκι που από την πείνα μαυρίσανε τα μάτια του. Καιρός δε χάθηκε για συζήτησι και όλοι τον ακολουθούνε… Έφευγε η φοράδα σαν σαίττα και στο πέρασμά της οι βράχοι κατρακυλούσανε και τα κλαδιά παραμέριζαν, μα και οι Τριμμάτιες λυσσασμένοι την κυνηγούσαν από πίσω και της έρριχναν σαίττες κι όλο σιμώνανε κ’όλο σιμώνανε… Ο Παπάς είχε τα μάτια του κλειστά κι ούτε αισθανότανε, ούτε άκουε. Μονάχα μια αμυδρή ελπίδα του έμενε να γλυτώση με του Θεού τη δύναμι. Και των Τριμμάτιων η ψυχή άναβε από την άγρια λύσσα. Και τρέχουν… τρέχουν… Περνά μια ώρα,δύο ώρες κι ακόμη. Τώρα πια ανεβαίνανε μια πλαγιά του βουνού, που από τότε τη βγάλανε τα’αλόγου το ραχί, αποσταμένοι όλοι, και η φοράδα έβαλε όλα της τα δυνατά, για να κρατιέται σε μια μικρή απόστασι από τον αρχιτριμμάτι. Σε μια στιγμή που η φοράδα απογύρισε από μια κακοτοπιά, κόβει ο Τριμμάτις λοξά και φτάνει τη φοράδα στην κορυφή του βουνού που το λένε Πλάκες… Τι τρομερή στιγμή!... Αρπάζει τάλογο απ’την ουρά, μα κείνο με μια κίνησι απότομη του ξεφεύγει.. Το αρπάζει ξανά και χώνει τα σιδερόδοντά του στη σάρκα του. Απ’τον τρομερό πόνο το δύστυχο το ζώο πετάχτηκε ψηλά και χτυπώντας τον στην απελπισία του με τ’αναμμένα πέταλα,ανάμεσα στο κούτελλο, τον αξαπλώνει νεκρό, πλατύ στο στενό δρόμο… Στην πλάκα που χτυπήσανε τα μπροστινά πόδια της φοράδας, φαίνονται ακόμη σήμερα και τα σημάδια των πετάλων. Ο Παπάς σώθηκε… Αλλά το πιο ανεξάλειπτο σημάδι κι’από την σφραγίδα των πετάλων είναι η ζωντανή και αξέχαστη παράδοσι στη ψυχή του Καρπαθιακού λαού. (Τριμμάτιες : Πειραταί τρομεροί που κάνανε συχνότατες επιδρομές στα χωριά που βρισκότανε στα παράλια του νησιού μας. Τόσο άγριοι και τόσο βάρβαροι ήτανε που μόνο στο όνομά τους έτρεμε ο κόσμος. Γι’αυτό τους φανταζότανε σαν τέρατα, σαν υπερφυσικούς γίγαντες και έπλασε πολλές ιστορίες γι’αυτούς. Είχανε δυο μάτια στο μέτωπο κι’ ένα στο πίσω μέρος της κεφαλής έτσι έβλεπε συγχρόνως μπροστά και πίσω. Όταν βγαίνανε στη στεριά κόβανε πελώρια κλαδιά δέντρων και βάζοντάς τα μπροστά τους, περιπατούσανε αθώρητοι από τον κόσμο. Όθος: μεσόγειο χωριό με 200 σπίτια, χτισμένο στην υπώρεια της Μέλλουρας (ίδε εικ. Σελ. 200). Κατά την παράδοση το Όθος ήταν στον Αφιάρτη κατοικημένο και από το φ’οβο των πειρατών μετεφέρθη στα μεσόγεια. Αφιάρτη : H μεγαλύτερη και ευφορώτερη πεδιάδα της Καρπ. Εδώ ήτανε μια φορά μεγάλη πολιτεία (στα Κατελύματα) όπου ήτο και το Όθος, του οποίου οι κάτοικοι έχουν ακόμη σήμερα πολλά κτήματα, αν και είναι είς απόστασιν 4-5 ωρών και έξω από την σημερινή αγροτική περιφέρειά των. Σιδερόκοντης,ο = εσωτερικός περάτης της πόρτας. Πλάκες :Βουνό που απ’την κορφή του πρωτοβλέπεις το Όθος,γυρνώντας από τον Αφιάρτη.)

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1932
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Μιχαηλίδης – Νουάρος, Μιχαήλ Γ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Θεριόφειδον (το)= όφις θηρτώδης με πτερά με κέρατα και με πόδια.

ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Ζαράφτης, Ιωάννης
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

“Που πάνω που τη βρύση του Κερονιάτη κοντά στα Μαριτσά έχει ένα μυτωτό βράχο σαν πυραμίδα κι’εκεί πάνω λέουν πως το ετυλίετο ένα φίδι μεγάλο σαν έθελε να χωνέψη τα κατσίκια για τα’αρνιά που κατάπινεν ολάκκερα κάθε μέρα. Το φίδι αυτό το σκότωσεν ένας ριφιού ασβέστη άσβυστο και τον έφισεν κοντά στην φωλιά του φιδιού. Το φίδι το πήρε για ρίφι και το κατάπιε. Σε λίγο επήεν να πιή νερό κι ο ασβέστης έκαμεν ενέργεια κι έτσι έσκασε το φίδι”. Τούτο μας ενθυμίζει τον Φόρβαντα, ο οποίος κατά τον Υγίνον εφόνευσεν ένα πολύ μεγάλο φίδι, κι εξωλόθρευσεν όλα τα φίδια της Ρόδου, σαν τον επροσκάλεσαν στην Ρόδο όπως τους είπε το μαντείον.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1930
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Βρόντης, Αναστάσιος
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Σε γραφική τοποθεσία του Γοργογυριού, στα παλιά χρίνια φάνταζε το ξωκλήσι του Αιδημήτρη. Κάθε χρόνο πανηγύριζε μα ένα πελώριο φίδι κατέβαινε απ’τον Κόζιακα κι’έτρωγε πάντα τον πρώτο του χωριού. Έτσι ο χορός χαλούσε και την άλλη χρονιά κανένας δεν τολμούσε να χορέψει. Αυτό διήρκησε κάμποσα χρόνια. Μια όμως χρονιά στον περίβολο του ξωκλησιού φάνηκε μια άγνωστη γυναίκα με γλυκειά φυσιογνωμία να έχει στη μασχάλη τη ρόκκα με το γνέμα και είπε στους Γοργογυριάτες να χορέψουν και κανείς δεν πρόκειται να πάθει κακό. Ύστερ’ απ’τη διαβεβαίωση αυτή ένα παλλικάρι του χωριού, γιομάτο πίστη στα λόγια της γυναίκας, έτρεξε και μπήκε στο χορό. Το φίδι που παραμόνευε, κρυμμένο πιο πάνω, κατηφόρισε με γρηγοράδα για να φάει το παλλικάρι,αλλ’η γυναίκα με υψωμένη την ρόκκα, το κυνήγησε. Έντρομο το φίδι πήρε τον ανήφορο και φτάνοντας πιο ψηλά, τρύπησε το μεγάλο βράχο, που κλειούσε το δρόμο του. Από τότες το μέρος, που πέρασε το φίδι, ανοίγοντας τρύπα λέγεται : ‘’Τρύπιο λιθάρι’’. Οι Γοργογυριάτες ξηγήσανε πως η γυναίκα που έκαμε τον άθλο δεν μπορούσε να είναι άλλη απ’την Παναγιά.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1948
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Χατζηγάκης, Αλέξανδρος Κ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Λιοκόρνι (το) κατά λέξιν λεοντοκέρας, κέρας μυθικού τινός ζώου, λέοντος κερασφόρου βιόντος εν Αφρική, όπερ εξησφίλιζε του φέρουτα από παντός κακού πλην ήτο σπαννιώτατσι διο και σήμερον σκεπτικές επί ασημάντων ‘ς συνηθεστάτων ανθρώπων λέγεται η λέξις, δηλούντας δ’ουχί το πολύτιμου και σπανιώτατου αυτά σύνηθες και περιφρονητέου ‘’ το λιοσκόρνι όλων τους αυτός είνε’’. Πρ. Πολίτου Παραδόσεις αρ. 388

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1915
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Δένδιας, Μιχαήλ
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Πολλά φίδια μεγάλα που βρίσκονται ακόμα στη Ρόδο οι χωρικοί μας τα φαντάζονται με κέρατα. Και οι αρχαίοι ένα είδος τέτοιων φιδιών τα ωνόμαζαν κερασφόρα (Ηροδ. Β. 74). Δια τούτο οι γόητες και οι γύρτες έπλασαν την θαυμασίαν προέλευσιν των κεράτων στα οποία απέδιδαν ιαματικάς δυνάμεις. Επειδή όμως φυσικά κέρατα φιδιών ήταν δυσκοόεύρετα επενόησαν πως ότι τα φίδια φεύγουν με το κάπνισμα του ελαφροκεράτου : Mε ελαφροκέρατο καπνίζουν ακόμα στη Ρόδο τους σταύλους για να επιτύχουν την απομάκρυνσιν τω φιδιών.

ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

- Ο όφις ήβαλε φωθιά να κάψη τον κόσμο. Η κολυσαύρα ήσβυσε τη φωθιά, αλλά φοβάται μην τηνέ προκάμη ο όφις και τηνέ φάη. Άμα σου παντήξη κολυσαύρα να μην τηνέ σκοτώσης γιατί θα τρέμη 40 χρόνους η χέρα σου. Κόψε μόνο την ορά τζη, να μην τηνέ προκάμη ο όφις και τηνέ πιάση απο κειδά. Άμας θες να σταματήση η κολυσαύρα, δε σταματά αλλοιώς ά δεν τση πής : <δείξε μου τη γλώσσα σου γιατί θα το πώ του όφι>.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1949
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Φραγκάκι, Ευαγγελία Κ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Οι παλαιοί ηλέανε ότι τη παλαιά εποχή ήτανε πολλοί δράκοι κ'είχανε τέσσερα μάθια.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1960
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Ήμελλος, Στέφανος Δ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Οι σκυλοκέφαλοι είναι δαιμόν απο το Λάκκο, απο το ποτάμι κεί το ρέμμα, που περάμε και πάμε στο Τσαγγάρι. Ήταν ανθρώπ'με σκύλινο κεφάλ'.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1958
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Σκυλοκέφαλοι : άνθρωποι με σκύλινο κεφάλι. Σώζεται ζωηρή ακόμα στην Ήπειρο η τρομερή παράδοση της Επιδρομής των Σκυλοκεφάλων, υπο την αρχηγίαν του Σκυλοκέφαλου Βασιλιά τους. Όταν είμουν μικρό παιδί και μας μολογούσαν οι γριές τες νύχτες του χειμώνα διάφορα παραμύθια των Σκυλοκεφάλων, κοιμώμουν κι’ωνειρευόμουν όλην την νύχτα τους φοβερούς Σκυλοκεφάλους. Οδηγούμενος από τον Προκόπιο, συγγραφέα ντου έκτου αιώνα, επί Ιουστινιανού (527-565) ο οποίος έγραψε το Χρονικόν : Ιουστινιανού Κτίσματα (περί τα 550 μ.Χ) στο οποίον αναφέρει την καταστροφήν των δύο πόλεων <Τέκμωνας> ανατολικώς των Ιωαννίνων, στο λόφο της Γαστρίτσας, όπου φαίνονται ερείπια αρχαίας πολιτείας, και Ευροίας δυτικώς κατά την ακρόπολη της Καστρίτσας, από τους κατοίκους των οποίων συνοικίστοικαν τα Γιάννινα, (και δεν αναφέρει μεν ονομαστικώς τα Γιάννινα, αλλ’από την περιγραφήν, που κάνει, είναι ασφαλαίς τα Γιάννινα) ταυτίζω την καταστροφήν αυτών των δύο πόλεων με την εισβολή των Οστρογότθων (523μ.Χ) υπο την αρχηγία του Τωτίλα, οι οποίοι Οστρογότθοι κατέστρεψαν στο διάβα τους, απ’άκρη σ’άκρη, την Ήπειρο. Οι Οστρογότθοι λοιπόν κατά την εικασίαν μου είναι οι ‘’Σκυλοκέφαλοι’’ των Ηπειρωτικών παραδόσεων ή παραμυθιών, διότι δεν μπορούμε να τους ταυτίσουμε με τους Σέρβους που επέδραμαν στην Ήπειρο με φωτιά και σίδερο, υπό την αρχηγία του βασιλιά τους Δουσίαν (1331-1333)διότι οι Σέρβοι είταν γνωστοί ως έθνος κι’όχι άγριοι στην μορφή, και δεν μπορούσαν να ονομαστούν Σκυλοκέφαλοι. Τον καιρό μάλιστα, που είμουν μικρός τραγουδούσαν στο χωριό μου (Σούλι Χρηστοβασίλη)και στα περίχωρα του πολλά τραγούδια, που δεν σώζονται σήμερα (Τσερκοβίτσα, Κρετούνιστα, Ράικου). Θυμούμαι έξη μόνον στίχους ενός τραγουδιού που έλεγε : Κάτω στην Άι-Παρασκευή με τους παχνούς τους ήσκιους χορός μεγάλος, γένονταν, μεγάλο πανηγύρι, κτλ.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1944
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Χρηστοβασίλης, Χρ.
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Το θεριό της Ρόδου δεν το σκότωσεν ο Σταυροφόρος Ντε Κοζών όπως έχουν να πούν οι Φράγκοι αλλά ένας Σαντορινιός που τον λέγουν ίσαμε σήμερα οι Τούρκοι στη γλώσσα τους Σαντουρλή. Ο Σαντορινιός αυτός έγδαρε δυο μικρά γαδουράκια κι αφού γέμωσε τα τουλούμια τους άσβυστο ασβέστη τα έφτισε στο μέρος που σύχναζεν το θεριό.΄Το πεινασμένο θεριό ως είδεν τα τουλούμια τα νόμισε ζωντανά γαδούρια και τα κατάπιε. Σαν δίψασε κι’ ήπιεν νερό ο ασβέστης άναψεν μέσα του και του ‘καψε τα σωτικά. Σαν το ‘μαθεν ένας Σταυροφόρος έκοψε το κεφάλι του Θεριού κι ‘εφώναζε πως το σκότωσεν αυτός. Έγινε τότες μεγάλο σούσουρο κι ο αρχηγός των Σταυροφόρων εδιάταξεν το Σαντορινιά να φύγη που τη Ρόδο. Έφυγεν ο Σαντορινιός μα η τοποθεσία Σαντουρλή κοντά στα Κρητικά διαλαλεί το όνομα και την εξυπνάδα του.

ΕΚΤ χρονολόγηση: 1950
ΕΚΤ τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Βρόντης, Αναστάσιος
Άδεια χρήσης αρχείου: CC BY-NC-ND 4.0
Φορέας: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συλλογή: Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων

Φίλτρα αποτελεσμάτων