Με την ανάδυση εθνικών κρατών στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Ευρώπη είναι ένα καζάνι που βράζει. Οι Μεγάλες Δυνάμεις παίζουν εναλασσόμενους ρόλους, ανάλογα με τους διαφορετικούς στόχους τους για το λεγόμενο 'Ανατολικό Ζήτημα' και την διάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στην Ελλάδα, τα πρώτα σοβαρά μέτρα στρατιωτικής ανασυγκρότησης λαμβάνονται από την κυβέρνηση Θεοτόκη. Συστήνεται η «Γενική Διοίκηση Στρατού» υπό τον τότε Διάδοχο Κωνσταντίνο και εγκρίνεται και ψηφίζεται ο νέος οργανισμός του στρατού. Με γρήγορους ρυθμούς εκπαιδεύεται, εξοπλίζεται και στελεχώνεται ο στρατός ξηράς αλλά και το ελληνικό ναυτικό. Με σημαντικές δωρεές ευεργετών, όπως ο Αβέρωφ, εξασφαλίζεται η ναυτική υπεροχή και υπεροπλία της Ελλάδας σε σχέση με την κουρασμένη πλέον Τουρκία.
Οι προπαρασκευαστικές αυτές ενέργειες πιάνουν τόπο, αφού στους Βαλκανικούς Πολέμους, η Ελλάδα πετυχαίνει ορισμένες σημαντικές νίκες και επαναπροσδιορίζει τα όριά της. Το ελληνικό κράτος διπλασιάζεται σε έκταση και πληθυσμό. Αλλάζει όμως ριζικά και η δομή του πληθυσμού, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια, με μαζικές μετακινήσεις λαών.
Με την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης αλλά και της Μακεδονίας γενικότερα το Ελληνικό κράτος, από μονοεθνικό και αγροτικό, γίνεται ξαφνικά πολυεθνικό αλλά και λόγω της ενσωμάτωσης των νέων εδαφών αλλάζει κοινωνική δομή αποκτώντας περισσότερους αστούς και εργάτες. Ενσωματώνονται (μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923) μεγάλες μάζες μουσουλμάνων, Εβραίων και σε πολύ μικρότερο βαθμό Σλάβων. Στα αστικά κέντρα της Μακεδονίας, τα αμιγώς ελληνικά αλλά και τα βλάχικα, ζουν εύποροι αστοί εντελώς εξοικειωμένοι με τον ευρωπαικό τρόπο ζωής. Η αστικοποίηση και η πολυπολιτισμικότητα του Ελληνικού κράτους, μαζί με την άνοδο της εργατικής τάξης, δημιουργούν συνθήκες γόνιμες για ανάπτυξη της οικονομίας και του βιοτικού επιπέδου, ενώ η εδαφική έκταση της χώρας από 64 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα αυξήθηκε σε 120 χιλιάδες και ο πληθυσμός της από 2,8 εκατομμύρια κατοίκους έφτασε τα 5 εκατομμύρια.
Στην έκθεση θα βρείτε ιστορικές φωτογραφίες, έργα τέχνης, τηλεγραφήματα και επιστολές, χάρτες και άλλα τεκμήρια που φωτίζουν αυτή την περίοδο. Προπαγανδιστικές κάρτες, φωτογραφίσεις του στρατού και των θωρηκτών του στόλου και πανηγυρικές πολυπρόσωπες ζωγραφικές συνθέσεις αποτυπώνουν την υπερηφάνεια και την αισιοδοξία που νιώθουν οι Έλληνες με την προσάρτηση των βόρειων εδαφών και τις στρατιωτικές επιτυχίες.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
