Το γλυκόπιοτο το Μάγνηττα
και το Θασιώτικο, που έχει μήλου μοσκοβολιά,
εγώ τους έχω για καλύτρους από όλα τα κρασιά,
μαζί τον χιώτικο, τον αψεγάδιαστο που παύει τις λύπες
κι είναι κάποιος, σαπρία τον καλούνε,
που όταν ανοίγουν τα σταμνιά,
άρωμα ευωδιάζει μενεξέ και ρόδου και γυακίνθου.
οσμή θεσπέσια γεμίζει όλο το σπίτι,
νέκταρ μαζί και αμβροσία. Αυτό είναι το νέκταρ,
αυτό πρέπει κανείς να πίνει στο χαρούμενο τραπέζι με φίλους μαζί, και στους εχθρούς να δίνει το κρασί της Πεπαρήθου.Έρμιππος, απ. 77 [Επιτομή, 29e]
Ανάμεσα στον ήλιο και τη γη, στις πέτρινες πλαγιές και στους καρποφόρους κάμπους, γεννιέται ένας από τους αρχαιότερους δεσμούς του ανθρώπου με τη φύση: η αμπελουργία. Από τις πρώτες ρίζες του πολιτισμού έως σήμερα, το αμπέλι συνοδεύει τον άνθρωπο σαν αρχέγονο σύμβολο ευφορίας, μνήμης και μεταμόρφωσης.
Ο αμπελώνας δεν είναι μόνο τόπος καλλιέργειας, αλλά σκηνή τελετουργίας. Οι κύκλοι του χρόνου αποτυπώνονται στον καρπό, και κάθε στάδιο – από το κλάδεμα ως τον τρύγο, από το πάτημα ως τη ζύμωση – αποτελεί μέρος ενός διαλόγου ανάμεσα στη φύση και την εμπειρία. Το σταφύλι, ως δώρο της γης, μεταμορφώνεται σε οίνο, φέρνοντας μαζί του τη γεύση του τόπου και την ιστορία των χεριών που το φρόντισαν.
Από τα μινωικά πατητήρια της Κρήτης, και τους στίχους των αρχαίων ποιητών μέχρι τις τελετές προς τιμήν του Διονύσου, το αμπέλι υπήρξε φορέας μύθου, τέχνης και πίστης. Στην Ελλάδα, η καλλιέργειά του διασταυρώθηκε με την ίδια την έννοια του πολιτισμού, ενσωματώνοντας τεχνογνωσία, κοινοτική ζωή και αισθητική. Eντοπίζεται σε εδάφη και ανάγλυφο που ποικίλλουν έντονα και σε υψόμετρα που ξεκινούν από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνουν να ξεπερνούν τα 1.000μ. Αποτελείται από αμπελουργικές «νησίδες», οι οποίες καλύπτουν σχεδόν κάθε σημείο της χώρας, ηπειρωτικής και νησιωτικής.
Η αμπελουργία είναι ταυτόχρονα επιστήμη και ποίηση. Κάθε ρόγα, κάθε σταγόνα μούστου, κάθε ποτήρι κρασί είναι μαρτυρία μιας διαδρομής που ενώνει το τότε με το τώρα∙ μιας παράδοσης που συνεχίζεται εδώ και αιώνες.
Τα πρωιμότερα υπολείμματα αγριοστάφυλων προέρχονται από εγκαταστάσεις της 8ης-6ης χιλιετίας και της Αρχαιότερης Νεολιθικής Περιόδου (Άργισσα, Αχίλλειο, Σέσκλο). Το πρώτο γνωστό στον κόσμο οινοποιείο, το οποίο διατηρείται ακόμα, βρίσκεται στο Μινωικό συγκρότημα στο Βαθύπετρο της Κρήτης και περιλαμβάνει ένα υπερυψωμένο πέτρινο λινό, όπου η έκθλιψη του σταφυλιού γινόταν με τα πόδια.
Στην αρχαιότητα οι ελληνικοί οίνοι θεωρούνταν ποιοτικά ανώτεροι από αυτούς των άλλων χωρών. Oι Έλληνες δημιούργησαν μύθους που αφορούσαν τον οίνο, ενώ τον ύμνησαν μέσα από τον θεό Διόνυσο. Η αγάπη για το κρασί πέρασε και στον Χριστιανισμό, με το “αίμα” του Κυρίου να γίνεται οίνος τον οποίο λειτουργούμε.
Σήμερα η Ελλάδα διαθέτει 33 Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης (ΠΟΠ) και περισσότερες από 100 Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΓΕ).
Αυτή η εικονική έκθεση ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο του αμπελιού και της αμπελουργίας: μια διαχρονική αφήγηση για το πώς η γη, μέσα από την ανθρώπινη πράξη, γεννά τον πολιτισμό.
Θα βρείτε φωτογραφίες από αμπελουργικές εργασίες και οινοποιοία της προβιομηχανικής περιόδου, αντικείμενα που σχετίζονται με το κρασί, όπως αμφορείς, φλασκιά και γεωργικά εργαλεία, ρούχα και τραγούδια του τρύγου, παροιμίες, έργα τέχνης με θέμα την αμπελουργία, αλλά και έγγραφα που τεκμηριώνουν αγροτικές δραστηριότητες που σχετίζονται με το σταφύλι.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
