use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-ND 4.0 GR Attribution-NonCommercial-NoDerivatives
Ναός Παλαιοπαναγιάς
(EL)
Άγνωστος
(EL)
Inventory number 116116
(EL)
Εφορεία Αρχαιοτήτων Εύβοιας
(EL)
Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία με πολυτάραχη ιστορία που εντοπίζονται στην περιοχή της Δίρφυς είναι ο ναός της Παλαιοπαναγιάς, στην ευρύτερη περιοχή της Στενής, σε απόμερο φυσικό τοπίο. Ανήκει στον τύπο του σταυρεπίστεγου ναού, δημιούργημα του 13ου αιώνα, την περίοδο δηλαδή της Λατινοκρατίας στην Ελλάδα. Παραδείγματά του εντοπίζονται πολλά στον ελλαδικό χώρο και κατατάχτηκαν σε τρεις κατηγορίες σύμφωνα με τον Ορλάνδο. Στην κεντρική Εύβοια την περίοδο γύρω στο τέλος του 13ου αι. και στις αρχές του 14ου αιώνα ο τύπος αυτός κυριαρχεί στην τοπική ναοδομία. Οι περισσότεροι ανήκουν στην κατηγορία Α1, σύμφωνα με την κατάταξη του Ορλάνδου, όπου οι εσωτερικοί πλάγιοι τοίχοι παραμένουν αδιάσπαστοι και εντοπίζονται σε τρεις γεωγραφικές περιοχές: Κύμης-Αυλωναρίου, Αμαρύνθου-Αλιβερίου και τέλος μικρότερος στην περιοχή Στενής - Καθενών.
Ο τύπος αυτός, πιθανόν δείχνει τη δράση τοπικών συντεχνιών για την ανέγερση ναών, και κατά κανόνα υιοθετείται σε επαρχιακά μνημεία. Παραμένει επίσης, αρκετά δημοφιλής στο νησί και επί τουρκοκρατίας.
Ο ναός της Παλαιοπαναγιάς αν και έχει υποστεί νεώτερες επεμβάσεις, που αλλοίωσαν τη μορφή του εσωτερικά και εξωτερικά, διασώζει αξιόλογες τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Κατά τη δεκαετία του 1970 πραγματοποιήθηκαν επανειλημμένες παραβιάσεις στο ναό από αρχαιοκαπήλους, κατά τις οποίες αφαιρέθηκαν βίαια επτά τμήματα τοιχογραφιών με μορφές αγίων. Κάποια σπαράγματα των τριών διασώθηκαν ενώ οι άλλες τέσσερις τοιχογραφίες εντοπίστηκαν μετά από χρόνια σε αποθήκη στη Βασιλεία της Ελβετίας. Πρόκειται για τοιχογραφές με τις μορφές των αγίων Νικήτα, Ερμόλαου, Μακαρίου και Νέστωρος.
(EL)
