use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-ND 4.0 GR Attribution-NonCommercial-NoDerivatives
Μονή Παναγίας Σκριπούς
(EL)
Άγνωστος
(EL)
Inventory number 194194
(EL)
Εφορεία Αρχαιοτήτων Εύβοιας
(EL)
Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου ή της Παναγίας Σκριπούς, όπως είναι ευρύτερα γνωστός σήμερα, από το όνομα της συνοικίας του Ορχομενού στην οποία βρίσκεται, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της μεσοβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Η ιστορία του παραδίδεται μέσα από τέσσερις κτητορικές επιγραφές που αναφέρουν ότι ιδρύθηκε το έτος 873/4 από τον βασιλικό πρωτοσπαθάριο Λέοντα, στρατιωτικό αξιωματούχο και μέλος πιθανώς της αυτοκρατορικής αυλής της Κωνσταντινούπολης. Όπως έχει υποστηριχθεί μάλιστα, ο Λέοντας προέβη στην ανέγερση του ναού με σκοπό να αποτελέσει ταφικό κτίσμα του ίδιου και της οικογένειάς του, κατά το πρότυπο των ναών με ταφικό χαρακτήρα που κτίζονταν την ίδια περίοδο από ανώτερους αξιωματούχους στην Κωνσταντινούπολη.
Πρόκειται για ένα επιβλητικό τρουλλαίο οικοδόμημα μεγάλων διαστάσεων που ανήκει στο λεγόμενο μεταβατικό αρχιτεκτονικό τύπο, όπου συνδυάζεται η τρίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική με τον τρουλλαίο ναό σε σχήμα ελευθέρου σταυρού. Πρόκειται δηλαδή για κτίσμα, στο οποίο δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως ο τύπος του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού που θα επικρατήσει από το β΄ μισό του 10ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο.
Το μνημείο που έχει κτιστεί με αρχαίους λαξευτούς λίθους της περιοχής, ξεχωρίζει για τον εξαιρετικής ποιότητας και ιδιαίτερα εκτεταμένο γλυπτό του διάκοσμο, έργο του ίδιου εργαστηρίου μαρμαρογλυπτικής, που ένα χρόνο νωρίτερα εργάστηκε στο ναό του Αγίου Γρηγορίου στη Θήβα. Ο μεγάλος τρούλλος του δεν είναι ο αρχικός αλλά κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια των αναστηλωτικών εργασιών του προηγούμενου αιώνα.
Τον 18ο αιώνα ο ναός της Παναγίας μετατράπηκε σε μοναστήρι. Την ίδια περίοδο, καθώς επίσης και τον επόμενο αιώνα, η εκκλησία τοιχογραφήθηκε εν μέρει στο εσωτερικό της, ενώ το 1852 κατασκευάστηκε από θηβαίο τεχνίτη ένα πλούσια κοσμημένο ξύλινο τέμπλο.
Το μνημείο βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού και το θολωτό μηκυναϊκό τάφο του Μινύα.
(EL)
