Ένας γέροντας κάθεται σε μια καρέκλα. Είναι ξυπόλητος, με σηκωμένα τα μπατζάκια του παντελονιού του, κι έχει τα παπούτσια του αφημένα στην καρέκλα δίπλα του. Ακουμπά τα χέρια του βαριά πάνω στους μηρούς του και στρέφει το βλέμμα μακριά, από τον θεατή αλλά και από τη σύνθεση, χαμένος στις σκέψεις του. Βρίσκεται μέσα σε έναν αφηρημένο, απροσδιόριστο χώρο που ορίζεται από το ενιαίο γαλαζοπράσινο βάθος και τον οποίο διακόπτουν ένα ροζ επίπεδο-χαλί κάτω, μια ζώνη από χρυσό χρώμα πίσω από τον γέροντα κι ένα κάδρο με μια βάρκα στον τοίχο (που μας ενημερώνει για την ιδιότητα του εικονιζόμενου ως καπετάνιου). Ο Καπετάν Βαγγέλης, που θυμίζει ταυτόχρονα βυζαντινό άγιο αλλά και τους καραβοκύρηδες που ζωγράφιζε ο Φραντσέκο Πίτζε στα μέσα του 19ου αιώνα, είναι μια προσωπογραφία. Κυρίως, όμως, είναι το αρχέτυπο του γέροντα ναυτικού, όπως το απέδωσε ο Νικηφόρος Λύτρας στο Ψαριανό μοιρολόι (ΕΠΜΑΣ) ή ο Φώτης Κόντογλου στον Αϊβαλιώτη καπετάνιο (επίσης στη συλλογή του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης). Και δεν θα ήταν άστοχο να συνδέσει κανείς στενότερα τον καπετάν Βαγγέλη με τον Αϊβαλιώτη. Τούτο δεν σημαίνει πως ο Σπύρος Βασιλείου (1903-1985) επιχειρεί εδώ, με τον δικό του ναυτικό, να αντιπαρατεθεί με τον Κόντογλου. Μεταφέρει όμως και αυτός την εμπειρία της παιδικής του ηλικίας στο Γαλαξίδι και της δικής του τοπικής κοινωνίας, άμεσα συνδεδεμένης με τη θάλασσα και τη ναυτοσύνη. Προς την κατεύθυνση αυτή βέβαια, συνηγορεί και ο τρόπος πραγμάτευσης του ναυτικού, που προϋποθέτει τη λαϊκή/βυζαντινή τέχνη, εντάσσει δε το έργο μέσα στο ευρύ καλλιτεχνικό ρεύμα της «επιστροφής στην παράδοση» που κυριάρχησε στην ελληνική τέχνη από τη δεκαετία του 1930 και για αρκετά χρόνια μετά τον Πόλεμο. Ο Βασιλείου ήταν, άλλωστε, ένας από τους βασικούς εκπροσώπους του ρεύματος αυτού.
(EL)
.png){kind=logo}
1 JPEG
