Το Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο είχε στην κατοχή του πλήθος εποπτικών διδακτικών μέσων (εποπτικό υλικό και σχολικός εξοπλισμός) που χρησιμοποιούνταν κατά την εκπαιδευτική λειτουργία του. Τα μέσα αυτά αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος της κινητής περιουσίας του ιδρύματος, όπως προκύπτει και από την υπηρεσιακή αλληλογραφία του Διδασκαλείου. Το υλικό και ο εξοπλισμός αυτός διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: α. Σχολικές εικόνες. β. Σχολικοί χάρτες. γ. Κεντήματα Διδασκαλείου. δ. Σχολικά έπιπλα. ε. Ποικίλα αντικείμενα συλλογών και σχολικού εξοπλισμού. στ. Φωτογραφίες μαθητών/ τριών και διδακτικού προσωπικού. στ. Εποπτικό υλικό μαθημάτων φυσικών επιστημών. ζ. Γραφική ύλη.
Το Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο διατηρούσε χαρτογραφική συλλογή με χάρτες διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων, οι οποίοι συνιστούσαν χρήσιμα διδακτικά βοηθήματα για τα ακόλουθα μαθήματα: Ιστορία, Θρησκευτικά, Φυσική, Φυσιογνωστικά, Φυσική Πειραματική, Φυσική Ιστορία, Κοσμογραφία, Γεωγραφία, Γεωπονικά, Γεωπονικά και Ζωοτεχνία, Ελληνικά (πρόκειται για τα μαθήματα σύμφωνα με τα Ωρολόγια Προγράμματα για τα Τριτάξια και Πεντατάξια Διδασκαλεία - 1914 και 1929 αντίστοιχα). Η χρήση των χαρτών εξυπηρετούσε την αρχή της εποπτείας και της αυτενέργειας, βασικές διδακτικές αρχές που αποτελούσαν αντικείμενο των παιδαγωγικών συνεδριάσεων του συλλόγου καθηγητών/τριών του Διδασκαλείου Κρήτης, ειδικότερα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Η διδακτική του μαθήματος της Ιστορίας κρίθηκε ως ένας πολύ σημαντικός επιστημονικός κλάδος για την εκπαίδευση των διδασκάλων/ ισσών από τις αρχές του 20ου αιώνα. Κύριος προσανατολισμός της ήταν η αξιοποίηση της Ιστορίας προκειμένου να εδραιωθεί μία εθνοκεντρική παιδαγωγική. Σε αυτό το πλαίσιο οι ιστορικοί χάρτες αποτέλεσαν κύριο διδακτικό-εποπτικό εργαλείο, εξυπηρετώντας περισσότερο, μέσω της αναπαραστατικής τους λειτουργίας, την εστίαση στην ελληνική ιστορία.
Τον χάρτη «Η Ελλάς κατά το 1821» επιμελήθηκε ο Π. Καρολίδης (1849-1930), ιστορικός, πολιτικός και Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απεικονίζει τα σύνορα του ελληνικού κράτους μετά την επανάσταση του 1821. Παρουσιάζει ακόμη τις εκστρατευτικές πορείες του Δράμαλη, του Κιουταχή, του τουρκικού και του ελληνικού στόλου. Με διάφορα χαρακτηριστικά σύμβολα υποδεικνύονται οι τοποθεσίες, τα φρούρια, οι πόλεις και τα μοναστήρια που διαδραμάτισαν ρόλο στα γεγονότα. Σε ένθετο πλαίσιο απεικονίζονται οι επεκτάσεις της Ελλάδας κατά τα έτη 1832, 1864, 1881, 1913, 1922 και 1946, ενώ σε άλλο πλαίσιο σημειώνεται η παρακμή του τουρκικού κράτους. Απεικονίζεται η έκταση της Τουρκίας, όπως είχε διαμορφωθεί το 1699, καθώς και οι εδαφικές μεταβολές που σημειώθηκαν μετά τη συνθήκη του Βερολίνου (1878) και τα σύνορα της Τουρκίας με τη μεγάλη Βουλγαρία μετά τη συνθήκη του Αγ. Στεφάνου (1878). Πρόκειται για ανατύπωση του εκδοτικού οίκου Λουκόπουλου, παλαιότερης έκδοσης του εκδοτικού οίκου Δημητράκου.
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας Πανεπιστημίου Κρήτης (ΕΛΚΕ ΠΚ)
